Przepisy i certyfikaty dotyczące rowerów elektrycznych – fakty i mity.

Zacznijmy od podstawy czyli nazewnictwa:

  • Rower elektryczny to każdy rower z silnikiem i baterią
  • Pedelec to rower elektryczny, którego napęd działa tylko wtedy, gdy rowerzysta pedałuje
  • E-bike to rower elektryczny, którego napęd może działać niezależnie od pedałowania czyli posiadający manetkę gazu jak skutery czy motocykle

Od 1 stycznia 2017 roku UE wprowadziła nowe kategorie i przepisy dotyczące certyfikacji dopuszczenia i użytkowania rowerów elektrycznych jednocześnie anulując stare procedury opublikowane w 2002 roku.

Nowe kategorie dotyczące rowerów elektrycznych to:

  • Pedelec <25 Km/h, <250W - wyłączony z klasyfikacji pojazdów elektrycznych, traktowany jako zwykły rower
  • Pedelec <25 Km/h, <1kW - kategoria L1e-A - rower z mocnym napędem
  • Pedelec <45 Km/h, <4kW - kategoria L1e-B - moped
  • E-bike <25 Km/h, <1kW - kategoria L1e-A - rower z mocnym napędem
  • E-bike <45 Km/h, <4kW - kategoria L1e-B - moped

Fakty i mity
Co z tego wynika?

Co z tego wynika?

Rosnąca popularność rowerów elektrycznych z silnikami o mocy powyżej 250W pozwalających na wspomaganie w większym stopniu i bardziej dynamiczną jazdę wymusiła właśnie taką modyfikację przepisów. Ustawodawca stwierdził że pedaleki i e-biki o mocy do 1 kW, ale z ograniczeniem prędkości do 25 km/h będą stanowić nową kategorię, lecz wymagająca już certyfikacji i wprowadzenia pewnych wymagań co do ich użytkowania jak i użytkowników. Rowery elektryczne, które mogą jeździć szybciej niezależnie czy pedałując czy używając manetki kategoryzowane są jak mopedy / motorowery. Dotyczy to obecnie bardzo dynamicznie rozwijającej się grupy, tzw. speed bików. Wszystkie rowery elektryczne wspomagające przy prędkościach powyżej 45 km/h i mocy silników powyżej 4 kW nie posiadają swojej kategorii, w związku z tym nie mają szans na dopuszczenie do ruchu na drogach publicznych.

Nowe przepisy przewidują też następujące wyłączenia:

  • wcześniej wymienione już pedaleki <25 Km/h, <250W które traktowane są jak zwykłe rowery
  • pojazdy elektryczne dla osób niepełnosprawnych
  • rowery elektryczne do użytku w zawodach sportowych
  • pojazdy elektryczne jednoosiowe, tzw. samo balansujące, jak np. Seagway
  • pojazdy elektryczne bez siodełka, np. hulajnogi, deski elektryczne
  • elektryczne rowery do jazdy w górach i terenie, tzw. MTB

To ostatnie wyłączenie jest najbardziej ciekawe, gdyż stanowi że rowery elektryczne MTB, które przeznaczone są tylko do jazdy, tzw. offroad nie posiadają żadnych ograniczeń co do mocy silnika i maksymalnej prędkości!!!

Jakie są konsekwencje obowiązywania nowych przepisów ?

Przepisy określają wymogi co do dopuszczenia rowerów elektrycznych do ruchu na drogach publicznych. Najbardziej interesujący nas pedaleki <25 Km/h, <250W wyłączony jest z klasyfikacji pojazdów elektrycznych i traktowany jako zwykły rower i wymaga, tzw. certyfikacji własnej całego roweru, czyli czynności kontrolnych wykonywanych przez producenta na kompletnym rowerze sprawdzających czy spełnione są kryteria dotyczące pojazdu zawarte w normie EN15194 dotyczącej właśnie tego typu rowerów elektrycznych.
Pozostałe rowery elektryczne w tym speed biki nie posiadają normy określającej ich budowę i muszą być przebadane przez autoryzowane jednostki certyfikujące. Badaniu podlega zarówno cały rower jak i jego poszczególne, kluczowe komponenty takie jak hamulce, napęd, sterowanie napędem, zawieszenie, światła. Raport z badań jest podstawą wydania świadectwa, tzw. homologacji roweru umożliwiającej jego dopuszczenie do ruchu.
Brak tego certyfikatu powoduje, iż użytkowanie takiego roweru elektrycznego jest nielegalne za co odpowiada użytkownik, a w przypadku ewentualnych kolizji i szkód odpowiedzialność może być przeniesiona na producenta.

A jak jest w Polsce?

Zharmonizowane przepisy UE nakładają obowiązek posiadania prawa jazdy kategorii AM lub B. Pozostałe wymogi administracja UE pozostawia do decyzji państw członkowskich, a te dotyczą między innymi ubezpieczenia OC i podatków, przeglądów okresowych, konieczności posiadania tablic rejestracyjnych, minimalnego wieku użytkowników (przepisy co do wydawania praw jazdy), sposobu uzyskania uprawnień (kursy, jazdy szkoleniowe).

  • Pedaleki <25 Km/h, <250 W zwane potocznie u nas rowerami elektrycznymi wykonane zgodnie z normą EN1594 traktowane są jak zwykły rower i nie wymagają żadnych dodatkowych dokumentów dopuszczających.

  • Zastosowanie manetki gazu, silnika powyżej 250 W, ale max 4 kW i ograniczenia szybkości niezależnie czy do 25km/h czy do 45 km/h powoduje, że taki rower elektryczny przynależy do kategorii L1e, a ta w polskim prawie o ruchu drogowym dotyczy motorowerów.

  • Konsekwencją tego jest, że rower elektryczny typu speed bike powinien spełniać następujące wymogi techniczne:
    1. jedno światło mijania barwy białej lub żółtej selektywnej oświetlające drogę na odległość co najmniej 30 m przed pojazdem przy dobrej przejrzystości powietrza
    2. jedno tylne światło pozycyjne barwy czerwonej, umieszczone z tyłu
    3. tylne światło odblaskowe
    4. boczne światło odblaskowe
  • Oprócz powyższych świateł rower elektryczny powinien również posiadać:
    1. rozpoznawczy numer pojazdu (tablicę rejestracyjną) oraz trwały nr ewidencyjny pojazdu (VIN)
    2. dwa niezależne, skutecznie działające hamulce
    3. dzwonek lub inny sygnał ostrzegawczy o nieprzeraźliwym dźwięku
    4. lusterko wsteczne umieszczone po lewej stronie pojazdu
  • A jak wyglądają obowiązki kierującego?
    1. kierujący jest obowiązany poruszać się po poboczu, chyba że nie nadaje się ono do jazdy lub ruch pojazdu utrudniałby ruch pieszych. W takiej sytuacji dla roweru pozostaje jezdnia.
    2. kierujący rowerem są obowiązani używać w czasie jazdy hełmów ochronnych odpowiadających właściwym warunkom technicznym
    3. kierujący rowerem jest obowiązany używać podczas jazdy świateł mijania (przez 12 miesięcy w roku, w tym również w ciągu dnia).
    4. w myśl polskich przepisów motorower, a co za tym rower typu speed bike nie jest pojazdem silnikowym (art.2 pkt.32). Stąd pewnie wynika fakt, że takim rowerem elektrycznym zabronione jest poruszanie się po autostradzie i drodze ekspresowej.
    5. Jazda po wyznaczonej drodze dla rowerów i chodniku też jest niedozwolona.

A jak jest w Polsce?

Jak to zwykle bywa przepisy jedno, a życie to drugie…

Na razie na polskim rynku panuje duża dowolność co do interpretacji przepisów. W sprzedaży mamy rowery z silnikami o mocy 250W, 350W, 500W a nawet 3000 W.
Wszystko zależy od ich zastosowania. Jazda na rowerze elektrycznym nie spełniającym wymogów normy EN 15194, a nie posiadającym homologacji niesie za sobą duże ryzyko. Po pierwsze jeżdżąc na nierejestrowanym rowerze nie mamy wykupionego ubezpieczenia OC, a jeżeli dojdzie do kolizji to zaczną się schody i szukanie winnych wśród, których może się znaleźć producent roweru.
Rowery do jazdy poza drogami publicznymi, w tzw. terenie lub górach nie podlegają przepisom o ruchu drogowym i tam sytuacja jest diametralnie inna. Odpowiedzialność za szkody jest po stronie użytkownika.
Na razie polska policja czy straż miejska nie posiada wiedzy na temat obowiązujących przepisów, wiec zagrożenie z tej strony jest niewielkie, ale i ta sytuacja może się wkrótce zmienić. Popularność rowerów elektrycznych rośnie i u nas w bardzo dużym tempie, więc i świadomość służb będzie się zmieniać.

Na koniec…

Intencją wprowadzenia precyzyjnych przepisów dotyczących rowerów elektrycznych było takie uregulowanie rynku, aby minimalizować ilość kolizji i zapewnić użytkownikom bezpieczną jazdę. Ma to zabezpieczyć przed postrzeganiem roweru elektrycznego jako pojazdu stwarzającego niebezpieczeństwo dla innych użytkowników dróg publicznych. Dzięki włączeniu się w proces standaryzacji przepisów podmiotów związanych z branżą rowerów elektrycznych, takich jak producenci czy sieci sprzedaży rynek wydaje się na dobrej drodze do określenia właściwych standardów bezpieczeństwa, co niewątpliwie wpłynie na dobry odbiór roweru elektrycznego jako bezpiecznego środka transportu i rekreacji. Mimo, że może to wszystko wyglądać jako zwykła unijna biurokracja to podobnie jak wprowadzenie w 2009 roku normy EN 15194 dotyczącej standardowego bezpiecznego roweru elektrycznego, tak i te nowe przepisy oraz ich stosowanie przyczynią się do dalszego prawidłowego rozwoju rynku i ugruntowaniu pozycji tzw. „elektryków” jako jednego z najbardziej rewolucyjnych rozwiązań w historii budowy roweru.

Opracowane przez GEOBIKE
G.Bargielski